Yeni koronavirüs hastalığı (COVID-19) salgını sırasında hastalığın bulaşmasını önlemek için gözlerin de korunması, en az ağız ve burunun korunması ve ellerin temizliği kadar önemlidir.
Koronavirus solunum sisteminin yanı sıra gözü de tutabilir, hatta ilk bulgular gözde ortaya çıkabilir. COVID-19 enfeksiyonundan ilk şüphelenen ve bu konuda yetkilileri uyaran 34 yaşındaki Çin’li göz doktoru daha sonra bu virüse bağlı gelişen hastalık nedeniyle yaşamını kaybetmiştir.
COVID-19 virüsü (SARS-CoV-2) gözde kızarıklık, sulanma, hafif çapaklanma gibi bulgularla ortaya çıkan diğer viral konjonktivitlere benzer şekilde hafif folliküler konjonktivite neden olur. Konjonktivit hastalığın erken bir belirtisi olabileceği gibi hastanede yatan ciddi hastalarda geç dönemde de görülebilir. Konjonktivaya virüsün havadan damlacık yoluyla veya elden göze bulaşma şeklinde bulaştığı düşünülmektedir.
Çin’den yapılan bir çalışmada hastaların yaklaşık 1/3’ünde viral konjonktivite bağlı “kırmızı göz” tablosu geliştiği bildirilmiştir. Ancak değişik kaynaklarda farklı oranlardan bahsedilmektedir. Amerikan Oftalmoloji Akademisinin bilgilendirmesinde COVİD’e bağlı viral konjonktivitin %1-2 oranında görüldüğü hastalığın diğer bulguları yoksa diğer kırmızı göz nedenlerinin göz önünde bulundurulması önerilmektedir.
Hasta göz doktoruna başvurduğunda konjonktivitin yanı sıra ateş, öksürük solunum güçlüğü gibi şikayetleri varsa ve/veya çevresindeki kişilerde COVID-19 enfeksiyonu öyküsü varsa COVID-19 enfeksiyonu düşünülmelidir. Hastaların muayenesi sırasında göz doktoru kendi ağız, burun ve gözünü kapatacak şekilde maske ve gözlük kullanmalıdır.
COVID-19 enfeksiyonuna neden olan virüs, göz doktorlarının muayene alanları ve cihazlarını diğer viral etkenlerden korumada rutin olarak kullandıkları alkol ve çamaşır suyu içeren dezenfektanlara hassasdır. Bu nedenle her hasta muayenesi öncesi ve sonrasında cihaz ve ortam temizliğinin bu dezenfektan solüsyonlar kullanılarak yapılması ve ortam havalandırması önemlidir. Her hasta muayenesi öncesi ve sonrası ellerin yıkanması gereklidir.
COVID-19 konjonktiviti saptanan hastaların gözyaşında SARS-CoV-2 RNA’sı (virüs genetik materyali) saptanmıştır. Bu durum hastaların gözyaşında virüsün bulunduğuna ve buna bağlı konjonktivit geliştiğini işaret etmektedir. Bu nedenle konjonktiviti olan COVID’li hastaların gözyaşında enfeksiyöz viral partiküllerin bulunabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
Alınması gereken önlemlerin başında el temizliğine dikkat etmek ve elleri sık sık ve kuralına uygun şekilde yıkamak gelmektedir. Kuralına uygun el yıkamaktan kasıt, en az 20 saniye süreyle ellerin alt ve üst yüzeylerini, parmak aralarını sabunla iyice oğuşturup, akan suyun altında yine oğuşturarak durulamaktır.
Kontakt lens temizliğine dikkat edilemiyorsa kontakt lens kullanmamak ve yüze, buruna ve özellikle göze dokunmaktan kaçınmak da mutlak alınması gereken önlemler
Gözlere dokunmaktan kaçınmak çok önemlidir. Gözlük kullananlarda gözlük koruyucu bir kalkan görevi görebilir. Diğer yandan kişi elleriyle sık sık gözlüğe dokunuyorsa gözlük enfeksiyon kaynağı da olabilir. Bu dönemde mümkünse kontakt lens yerine gözlük kullanımı tercih edilmelidir.
Eğer mutlaka kontakt lens takılması gerekiyorsa günlük kullan-at türündeki kontakt lensler kullanılabilir. Kontakt lens kullanmak zorunda olanlar lensleri takmadan ve çıkarmadan önce en az 20 saniye sabunla ellerini yukarıda tanımladığı biçimde, dikkatli bir şekilde yıkamalıdır. Kontakt lens kullanırken kurallara her zamankinden çok dikkat etmek ve göze dokunmamaya azami gayret göstermek gerekir.
Hastalıktan korunmada en önemli iki faktörün ellerin iyi şekilde yıkanması ve kişisel güvenli mesafenin korunması olduğu akılda tutulmalıdır.
Numaralı gözlük veya güneş gözlüğü gözü enfekte damlacıklardan kısmen korur. Daha koruyucu özellikte olan siperlik veya yüzücü gözlüğü kullanımı enfekte hasta muayenesi ve bakımında gereklidir.
Eğer göz tedaviniz için herhangi bir damlayı düzenli şekilde kullanmanız gerekiyorsa 3 ay süreyle yetecek damla miktarını karantina döneminde elinizin altında bulundurmanız uygun olur.
Genellikle kuru göz veya alerjik konjonktivit rahatsızlığı olan hastalar gözlerini daha sık kaşırlar. Bu nedenle gözyaşı damlasının daha sık kullanımı önerilmektedir. Ancak gözyaşı damlatmadan ve damlattıktan sonra da en az 20 saniye süreyle ellerin sabunla yıkanması herhangi bir bulaşı önlemek için gereklidir.
Gözleri kaşımaktan kaçınmak gereklidir. Antiallerjik damlalar kaşıntısı belirgin hastalarda alerjik konjonktivit tedavisinde kullanılabilir. Mutlaka gözü kaşıma ihtiyacı duyuluyorsa, eller yerine temiz bir kağıt peçete kullanmak daha uygun olur.
Göz muayenesi sırasında, hasta ve göz doktorunun her ikisi de maske takmalı ve konuşmamalıdır. Bunun gerekçesi hastaların bir kısmının belirti göstermeden hastalığı taşıyabilme ihtimalinin oluşu ve konuşma sırasında ağızdan çıkacak tükürük vb. salgıların oluşturacağı damlacık adı verilen küçük zerrecikler içinde virüs olma olasılığıdır.
Ayrıca muayene sırasında kullanılan biomikroskop adı verilen cihazda hastayla hekim arasına “nefes kalkanı” adı verilen şeffaf bir paravan yerleştirilmesi damlacık yoluyla bulaşmayı azaltmaktadır.
Muayene sırasında hasta yakınının odada olmaması tercih edilir.
Ciddi göz sağlığı problemi yaşamayan hastaların göz muayenesi ve cerrahi işlemlerinin ertelenmesi uygundur. Cerrahi, lazer, gözlük muayenesi ve bunun gibi diğer acil olmayan tedavi işlemlerinin salgın geçtikten sonraya ertelenmesi uygun olacaktır.
Ancak aşağıda belirtilen durumlardan herhangi birisi varsa hastanın beklemeden göz doktoruna başvurması gereklidir;
Makula dejeneresansı veya diyabetik retinopati nedeniyle göz içi enjeksiyon yapılan hastalar durumlarının acil olup olmadığıyla ilgili göz doktorlarına danışmalıdır.
Eğer ateş veya öksürük varsa, mümkünse göz muayenesine gidilmemelidir. Eğer acil bir durum söz konusuysa önceden göz doktoruna haber verilmelidir. Böyle bir durumda göz doktorunun hastayı ilave önlemler alarak, tam koruma altında muayene etmesi gerekecektir.
Hastaların şikayetlerine yönelik, çeşitli akıllı telefon ve bilgisayar uygulamaları (WhatsApp, Zoom, Houseparty gibi) yoluyla doktorlarına fotoğraf yollayıp, videokonferans veya telefon görüşmesi yapmak yöntemleri de salgın döneminde giderek daha yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Hastalar bu sayede hekimlerine danışıp muayene gerekip gerekmediği konusunda ön bilgi alabilir ya da daha önceden varolan hastalıklarının güncel durumu ve yapılması gerekenler konusunda yardım isteyebilirler.
Detaylı bilgi, danışma veya randevu için hemen bizi arayabilirsiniz.
İletişim Bilgileri
PROF. DR. YONCA AYDIN AKOVAGöz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
