Kornea gözün en dış kısmında yer alan ışığı odaklama ve gözü koruma görevine sahip saydam yapıya verilen isimdir. Göze gelen ışınlar ilk olarak korneadan geçtikten sonra retina tabakasına ulaşarak görme sağlanır. Bu nedenle korneanın saydamlığı görmede çok önemlidir.
Halk arasında göz nakli olarak bilinen kornea nakli ameliyatı aslında gözün çeşitli hastalıklar sonucu şeffaflığı bozulmuş olan kornea tabakasının sağlıklı verici (donör) korneayla değiştirilmesidir.
Kornea nakli uzmanlık gerektiren bir cerrahi işlemdir.
Korneanın saydamlığı birçok hastalık tarafından bozulabilir. Mikrobik veya genetik hastalıklar, kornea yaralanmaları, katarakt ameliyatı sonrası düzelmeyen kornea ödemi gibi nedenler kornea saydamlığını bozabilir, hasta net göremez
Keratokonus ise hastalığın ileri dönemlerinde korneanın şeklini, saydamlığını ve görmeyi bozarak kornea nakli ameliyatı gerektirebilir. Sağlıklı kornea tabakasının nakli ile görme tekrar kazanılabilir. Kornea hastalığına bağlı oluşan ağrı, rahatsızlık hissi gibi belirtiler kornea nakli sonrası düzelir.
Kornea nakli ameliyatı nakil ameliyatleri içinde en başarılısıdır. Günümüzde kornea nakilleri tam kat (penetran keratoplasti) yapılabileceği gibi, kornea dokusundaki hastalık hangi tabakası tutuyorsa ona yönelik olarak da yapılabilmektedir.
Ameliyat lokal veya genel anesteziyle yapılabilir.
Şeffaflığını yitirmiş ya da şekli bozulmuş problemli kornea dokusu tam kat olarak özel aletlerle çıkarılır, yerine sağlıklı donör (verici) korneadan aynı büyüklükte bir doku hazırlanarak mikroskop altında hastaya nakledilir ve çok ince iplikler yardımıyla göze yerleştirilir. Verici kornea, alıcı korneaya 16-20 adet tek tek ipliklerle veya tek bir devamlı dikişle veya her iki yöntem birlikte kullanılarak dikilir. Ameliyatın süresi yaklaşık 45 dakikadır. Aynı anda yapılacak başka girişimler varsa ameliyat süresi uzayabilir.
Günümüzde kornea nakilleri kornea dokusundaki hastalık korneanın hangi tabakasını tutuyorsa ona yönelik yapılmaktadır.
Korneanın iç tabakası olan endotel tabakasının sağlam olduğu durumlarda korneanın ön tabakasının değiştirildiği derin ön lameller keratoplasti (DALK) ve konea endotel tabakasının yetersiz olduğu gözlerde ise endotel hücre nakli (DMEK) yapılmaktadır.
DALK (Korneanın Dış Tabakasının Nakli)
DALK ameliyatında korneanın problemli olan yaklaşık % 85-90 ön tabakası (epitel ve stroma tabakaları) değiştirilir, en iç tabakası olan endotel hücreleri yerinde kalır. Verici dokuya ait endotel hücreleri alınmadığından kornea red riski belirgin şekilde azalır. Böylece kortizonlu damla kullanma süresi kısalır. Yara iyileşmesi daha hızlı olur ve dikişler yaklaşık 6 ay gibi bir sürede alınır.
DMEK (Korneanın İç Tabakasının Nakli)
Korneanın tam kat değil de sadece iç tabakasının (endotel ve Descemet membranı) değiştirilmesi işlemine DMEK denir. En sık kalıcı kornea ödeminde yapılmaktadır. Kalıtsal kornea hastalıklarında belirli bir yaştan sonra veya bazen katarakt ameliyatlarından sonra kalıcı kornea ödemi görülebilmektedir. DMEK ameliyatında hastalar kendi kornealarının üst tabakaları korudukları için travmaya karşı daha dayanıklı olurlar. Diğer kornea nakillerinde olduğu gibi çok sayıda dikiş bulunmaz.
Kornea naklinde bozulmuş kornea dokusu yaşamını yitirmiş kişiden alınan sağlıklı kornea dokusu ile değiştirilerek kornea nakli yapılır ve görme tekrar kazanılır. Verici kornea dokuları ülkemizdeki mevcut göz bankalarından sağlanır.
Korneanın saydam ve damarsız olması kornea naklinde çok önemli bir avantaj sağlar. Doku reddine neden olan hücrelerin verici dokuya ulaşması bu sayede mümkün olmaz. Bu nedenle diğer organ nakillerine göre kornea nakilleri daha başarılıdır. Bazı durumlarda kişinin bağışıklık sistemi verici korneaya saldırarak doku reddine neden olur.
Doku reddi hastaların yaklaşık %5-10’unda görülür. Doku reddi erken tedavi ile çoğu zaman başarılı şekilde kontrol altına alınır. Tedavi yeterli olmazsa tekrar kornea nakli gerekip gerekmediğine göz doktoru karar verir. Bu nedenle hastanın gözünde doku reddi ile ilgili ağrı, bulanık görme, ışık hassasiyeti ve kızarıklık gibi herhangi bir şikayeti oluşursa vakit kaybetmeden bu konuda tecrübeli bir göz doktoruna başvurması gerekir.
Nakledilen korneanın reddi yıllar sonra bile ortaya çıkabilir. Bu nedenle kornea nakli sonrası göz doktoru tarafından düzenli takip önemlidir.
Hastaların çoğunda kornea nakli sonrası belirgin görme artışı gözlenir. Ameliyat sonrası görme artışı, ameliyat öncesi gözün durumuyla çok ilişkilidir. Bazı hastalarda ise görme seviyesi ameliyattan hemen sonra çok artmayabilir.
Birkaç hafta ile birkaç ay arasında görme artışı görülebilir. Bu dönemde hastaya gözlük ve kontakt lens verilerek ilave görme artışı sağlanabilir.
Kornea nakli sonrası takipte:
• Hastalar 1. gün 1. hafta ve 1. ay ve daha sonra aylık kontrollerle takip edilir.
• Tedavide antibiyotikli ve kortizonlu damlalar kullanılır.
• Gözü koruyucu bir şeffaf kapak ameliyat sonrası kullanılır.
• Birkaç hafta batma sulanma gibi şikayetler olabilir.
• Gözü yaralanma ve travmalardan korumak için dikkatli davranmak önerilir.
• Hastaların özellikle ilk yıllık dönemde yakın takibi ve verilen ilaç tedavisini düzgün uygulamaları önemlidir.
Kornea naklinde ameliyat sırasında nakledilen korneayı yerinde tutmak için atılan çok ince dikişler.
PROF. DR. YONCA AYDIN AKOVAGöz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Merhaba ben Yonca hanımın hastasıyım ve kendisine 14 yıl önce kornea nakli oldum. Görme onarım nakil olmadan önce %10 iken hocam sayesinde görme oranım oldukça yükseldi, sağ göz...
10.06.2020Hocamın hastalarına karşı ilgisi güleryüzü şefkati zaten var ama ben mesleki alanda kalitesinden bahsetmek istiyorum. Sayın Prof Yonca hocama 26 yaşımda sol gözümden KORNEA NAKL...
02.05.2020Harika bir insan. 2003 yılında limbal otograf ameliyatı olmuştum, çok teşekkür ediyorum kendisine yolu açık olsun. Kornea üzerine ülkemizin 1 numarası....
24.03.2020