Arpacık, göz kapaklarının içinde yer alan gözyaşı yağ bezlerinin (meibomian bezleri) enfeksiyonudur.
Gözde arpacık çıkması sık karşılaşılan ve çoğu zaman kişiyi rahatsız eden bir durumdur.
Arpacık oluştuğunda göz kapağında sivilce benzeri kızarıklık ve kabarıklık oluşur, buna göz kapağında ağrı ve rahatsızlık hissi eşlik edebilir.
Gözde arpacık genellikle birkaç gün-1 hafta içinde geçer, bazan düzelmesi daha uzun sürebilir.
Bu dönemde göz kapağı temizliği ve hijyenine dikkat edilmesi, sıcak kompres uygulanması ve göz doktorunuzun önereceği antibiyotikli damla ve pomatların kullanılması önemlidir.
Arpacık, iç ve dış arpacık olmak üzere ikiye ayrılır.
Göz kapaklarının kenarlarında bulunan meibomian yağ bezlerinin tıkanması sonucu alt ve/veya üst göz kapağında oluşan kistlerdir. İç arpacık şeklinde başlayabilir. Başlangıçta küçük ve ağrısız olduğu için farkedilemeyebilir. Şalazyon büyüdükçe göz kapağında ağrı, kızarıklık ve hassasiyet oluşabilir. Şalazyon büyüyüp göz kapağına baskı yaparsa görme bulanıklığına yol açabilir. Tedavi edilmezse nadiren tüm kapağı tutabilir.
Göz kapağında sivilceye benzer içi iltihap dolu kırmızı kabarıklık ve şişlik,
Arpacık göz kapaklarındaki yağ bezlerinin iltihabıdır. En sık nedeni, yağ bezlerinin tıkanması sonucu ortaya çıkan bakteri enfeksiyonlarıdır. En sık görülen etken bakteriler ise Stafilokok adı verilen mikroorganizmalardır.
Göz kapağı yağ bezlerinin iltihaplanmasının çeşitli nedenleri vardır. En sık nedenler:
Arpacığın tanısı göz doktorunun biomikroskopla muayenesi ile konulur. Yapılan bu muayenede arpacık, içindeki iltihap, ve varsa kistleşme ve meibomian bezlerindeki tıkanıklık görülür. Bazen muayenede birden fazla arpacık odağı saptanır.
Göz doktoru, özel bir inceleme yöntemi olan meibografi adı verilen tetkiki yaparak göz kapağı içindeki yağ bezlerindeki tıkanıklık, yapı bozuklukları ve kaybını tespit edebilir ve sorunun tam kaynağını saptayabilir.
Arpacık tedavisinin ilk aşaması, göz kapağına uygulanan kirpik dibi temizliği ve sıcak pansuman uygulamasıdır.
Öncelikle göze özel temizleyici solusyonlarla veya özel mendillerle kirpik dipleri temizlenir.
Arpacık tedavisinde göz kapağına 5-10 dakika süreyle günde 2-3 kez sıcak pansuman yapılması çok önemlidir. Sıcak pansuman uygulamasıyla yağ bezlerindeki tıkanıklıkların açılması ve tedavinin etkisinin artması amaçlanır. Sıcak pansumanı takiben göz kapaklarında özellikle arpacığın bulunduğu bölgeye masaj yapılması önerilir.
Sonrasında göze antibiyotikli damla ve merhemler uygulanır. Arpacık iyileşene kadar kontakt lens kullanılmamalı, göz makyajı yapmaktan yapılmamalıdır.
Gözünüzde arpacık oluşumu ve yukarıda bahsedilen şikayetler varsa ve gözünüz birkaç gün içinde düzelmiyorsa göz doktoruna başvurmanız uygun olur. Göz doktorunuz yapacağı muayene sonucunda gözünüzdeki rahatsızlık için gerekli tedaviyi planlayacaktır.
Gözünüzün durumuna göre antibiyotik içeren damla ve pomad tedavileri veya daha yaygın bir enfeksiyon söz konusuysa ağızdan antibiyotik tedavisi önerebilir.
Arpacık tedavisinde kirpik dibi temizliği, sıcak pansuman ve kapaklara masaj yapmak en az ilaç tedavisi kadar yararlı ve önemlidir. Bu yöntemlerin uygulanması göz yaşı yağ bezlerinin tıkanıklığı açılmasını, enfeksiyon sınırlanmasını ve kistleşmenin önüne geçilmesini sağlar. Bu nedenle ilaç tedavisinin yanısıra sıcak pansuman ve kirpik temizliğine dikkat edilmesi tedavi başarısı için çok önemlidir.
Arpacık ve şalazyon tedavisinde IPL ışık lazer ve infrared maske tedavisi son zamanlarda kullanılan etkin bir tedavi yöntemidir. Arpacık erken dönemde IPL lazer ve maske tedavisiyle tedavi edilirse şalazyona dönüşme oranı ve cerrahi tedaviye ihtiyacı azaltır. Arpacığın tekrarlaması önlenir.
IPL ışık tedavisi blefarit ve demodex adı verilen parazitlerin tedavisinde de çok etkili bir yöntemdir. Hem blefarit hem de beraberinde görülebilen kuru göz hastalığının tedavisinde etkilidir. Blefaritin tedavi edilmesi kişinin arpacık ve şalazyon geliştirme riskini azaltır.
IPL ışık ve maske tedavisi arpacıkta 48 saat arayla uygulanır, uygulama sonrası etkisini çok kısa sürede gösterir. Tedavi sonrası şişlik, kızarıklık ve ağrıda azalma görülür. Çoğu hastada 48 saat sonrasında belirgin rahatlama gözlenir. Bu hastalarda tedavi sonrası arpacığın tekrar görülme sıklığı da azalır. Daha kronik hastalarda birkaç seans IPL ışık ve infrared maske tedavisi uygulaması gerekebilir.
Arpacık en az üç dört haftadır varsa veya tedaviye rağmen küçülmüyorsa, kistleşmişse ve sert yapıdaysa cerrahi tedavi yapılması gerekir.
Arpacığın yer aldığı kapak bölgesi lokal anestezi ile uyuşturulur.
Göz kapağının içinden küçük bir kesi yapılarak iltihap tamamen boşaltılır, kist etrafındaki duvarla birlikte temizlenir. Tıkanmış yağ bezleri açılır. Yaklaşık 5-10 dakika süren bir operasyondur.
Ameliyat sonrası göz birkaç saat bandajla kapatılır.
Ameliyatın ertesi günü, 1 hafta ve 1 ay sonra veya hekiminizin uygun göreceği tarihlerde kontroller yapılır. Ameliyattan sonra 1-2 gün sonra işe dönebilirsiniz.
Gözde çıkan arpacığa kapak bölgesine 5-10 dakika süreyle sıcak pansuman ve sonrasında masaj yapmak çok iyi gelir. Sıcak pansuman gözyaşı yağ bezlerinin içindeki yağ yapısının yumuşamasını ve tıkanıklığının açılmasını sağlar ve kistleşmeyi ve şalazyona dönüşmeyi önler. Arpacık zamanında tedavi edilmezse sertleşir ve şalazyon oluşur. Şalazyonun tedavisi cerrahidir, kist kapsülüyle birlikte alınır.
Temiz bir gazlı bez veya makyaj pamuk sıcak suya veya demlenmiş çaya batırılır. İyice sıkılarak fazla suyu alınır. Bu sıcak bez göz kapakları üzerinde en az 5 dakika bekletilir. Eğer çabuk soğursa tekrar suya batırılıp ıslatılabilir. Göz kapağı derisi vücuttaki en ince deri parçalarından birisidir. Dolayısıyla son derece hassastır. Bu nedenle göz kapağına sıcak pansuman yapılırken kapak derisine zarar vermeyecek sıcaklıkta olmasına çok dikkat edilmelidir. Aksi halde kapak cildi ve göz zarar görebilir. Uygun ısıyı saptamak için kullanılacak suyun içine parmak batırıldığında yanmayacak sıcaklıkta olmasına dikkat edilmelidir. Pansuman yapmak amacıyla çay poşetleri de kullanılabilir. Sıcak pansuman günde 1-2 kez yapılmalıdır.
Arpacık sıcak pansuman yapılırsa kendi kendine geçebilir. Hastaların yaklaşık yarısında arpacık kendi kendini sınırlar. Diğer yarısında ise tedavi edilmediğinde şalazyona dönüşür. Birkaç gün içinde düzelmiyorsa göz doktoruna başvurulmalıdır.
Arpacık ortalama bir hafta-10 günde tedaviyle düzelir.
Arpacık tedavisine ne kadar erken başlanırsa iyileşme o kadar hızlı olur ve şalazyona dönüşme riski azalır. Öncelikle kirpik dibi temizliği, arpacık olan bölgeye kapak üstünden sıcak pansuman ve sonrasında masaj yapılması önerilir. Arpacık birkaç gün içinde iyileşmezse, ağrıda artış olursa veya kapağa yayılma gösterirse derhal göz doktoruna başvurmak gerekir.
Arpacık başka birine bulaşmaz. Ancak kişide bir gözde arpacık varsa aynı gözde veya diğer gözde arpacık çok daha sık olarak tekrarlar.
Tedavide sıcak su veya sıcak çay pansumanı çok yararlıdır. Kirpik kenarlarını temizlemek için göze özel üretilmiş jel, şampuan ve göz mendili kullanımını önermekteyiz. Bunun dışında alternatif bitkisel çözümlerden örneğin halk arasında kullanılan sarımsak sürülmesinden uzak durulmalıdır.
Arpacık tedavisinde IPL ışık ve maske tedavisi yeni ve etkin bir tedavi yöntemidir. Uygulama sonrası etkisini çok kısa sürede gösterir. Tedavi sonrası yaklaşık 2 gün sonra şişlik, kızarıklık ve ağrıda azalma görülür. Bu hastalarda aynı zamanda arpacığın tekrar görülme sıklığı da azalır. Daha kronik hastalarda birkaç seans IPL ışık tedavisi ve maske uygulaması gerekebilir.
Arpacık tedavi edilmezse şalazyona dönüşme ihtimali artar. Nadiren enfeksiyon yayılarak tüm göz kapağını tutabilir. Böyle bir durum söz konusuysa, vakit kaybetmeden göz doktoruna başvurmanız önemlidir. Göz doktorunuz damla ve pomad şeklinde antitibiyotiklerin yanısıra sistemik tedavi önerebilir.
Arpacık başlangıçta genellikle tek gözü etkiler, ancak aynı anda iki gözde hatta alt ve üst kapaklarda ortaya çıkabilir.
IPL ışık tedavisi şalazyon tedavisinde cerrahi tedaviye karar vermeden önce uyguladığımız etkin bir tedavi yöntemidir. Hastaların yaklaşık % 80-90’ında cerrahi tedavi veya şalazyon içine yapılan kortizon enjeksiyonları kadar kadar etkili olmaktadır. Bu yöntemlere daha kolay ve acısız olduğu için hastalar tarafından tercih edilmektedir.
Detaylı bilgi, danışma veya randevu için hemen bizi arayabilirsiniz.
İletişim Bilgileri
PROF. DR. YONCA AYDIN AKOVAGöz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
